Malta, Gozo i Comino…

od dawna była moim priorytetem podróżniczym. Położona w środkowej części Morza Śródziemnego, 80 km na południe od włoskiej Sycylii, jest najdalej na południe wysuniętym państwem Europy. 98% mieszkańców Malty potrafi się komunikować w języku angielskim. To duże ułatwienie. Każdego możesz zapytać o cokolwiek po angielsku i uzyskasz szybko informacje. Każdy, kto wyjeżdżał w inne części Europy dobrze wie, że komunikacja z miejscowymi to ważna sprawa.

Pozostawało tylko odpowiedzieć sobie na kilka pytań: Zwiedzić tylko Maltę a pozostałe dwie wyspy odwiedzić innym razem? Jeśli wszystkie, czy tydzień na Malcie, Gozo i Comino wystarczy? Czy koniec sierpnia to niezbyt wysokie temperatury (średnia dzienna 31,8°C), żeby komfortowo zwiedzić i wypocząć w tym miejscu? Jak zwykle ciekawość świata i chęć sprawdzenia wszystkiego na własnej skórze wygrała.

Poniższa relacja to w rzeczywistości zestawienie dwóch moich podróży. Pierwsza z nich obbyła się pod koniec sierpnia 2006 roku, druga pod koniec listopada 2021 roku. Dane podane w artykule zaktualizowałem na początek 2022 roku.

Zdjęcia, które pokazują bardziej bujną zieleń pochodzą z końca listopada. W lipcu i sierpniu wszechobecne słońce i wysokie temperatury, połączone z niewielkimi opadami powodują, że nie jest to zbyt zielone miejsce. Co innego pod koniec jesieni i zimą. Polecam Wam szczególnie ten okres na zwiedzanie Malty, szczególnie, jeśli Waszym priorytetem nie jest plażowanie.

Termin pobytu

20-27.11.2021 r oraz poprzedni pobyt 24-31.08.2016 r

Koszty

• Lot Warszawa-Malta-Warszawa 280 zł (Wizzair, cena z bagażem podręcznym)
• Nocleg w 2021 roku apartament Airbnb San Pawl il-Baħar (Bugibba) 571 zł/7 dni
• Nocleg w 2016 roku Hibernia Residence & Hostel  260 zł/4 dni (65 zł/dobę)
• Nocleg w 2016 roku Inhawi Boutique Hostel  250 zł/3 dni (83 zł/dobę) – to jeden z najlepszych hosteli w jakich do tej pory byłem!
• Explore Card – karta transportu publicznego 7 dni bez limitu (również nocne linie) 21€ (ok. 90 zł)
• Rejs Malta- Commino Blue Lagoon- Malta 13 € (ok. 60 zł)
• Wstępy do muzeów ok. 50 € (ok. 230 zł)

Jak dojechać z lotniska do centrum Malty?

Malta ma dobrze rozbudowną sieć połączeń komunikacji miejskiej. Mam porównanie z pobytu w 2006 roku do tego z 2021 roku. Różnica jest bardzo duża i zdecydowanie na korzyść dla Malta Public Transport. Jedną z największych różnic jest sprawnie dzialająca aplikacja Tallinja (dostępna zarówno na Androida jak i iOS). To właśnie dzięki niej zaplanujecie dowolną podróż po Malcie i Gozo (obie wyspy mają wspólny system transportu miejskiego). Zarówno w bezpłatnej aplikacji Tallinja jak i na stronie przewoźnika można skorzystać z praktycznego planera podróży.

Naczęściej wybierane opcje podróży autobusem z lotniska, w zależności od celu podróży (kliknij w nr. linii, aby podejrzeć jej trasę):

• X1 –  Cirkewwa (najdłuższa,z przystankiem końcowym przy porcie promowym na Gozo/Comino)
• X2 – St. Julians/Sliema/Gzira/Mater Dei Hospital/Msida/Marsa/Paola/Luqa/Sta. Lucija
• X3 – Bugibba (autobus jedzie przez centralną część wyspy, m.in. przez Mdinęi Mostę
• X4 – Valetta (zaczyna swoją trasę na południu wyspy w Birzebugga i ma przystanek również na lotnisku)
• TD2 –  St.Julians (to tzw. linia bezpośrednia)
• TD3 – Buggibba, Qawra (to tzw. linia bezpośrednia)

Ceny transportu miejskiego/autobusów na Malcie

Wybór opcji, która będzie dla Was najbardziej korzystna warto oprzeć na przewidywanej intensywności korzystania z transportu miejskiego na Malcie i Gozo oraz na czasie pobytu. Bilety można zakupić już na lotnisku, zarówno w stacjonarnym punkcie sprzedaży, jak i w automacie samoobsługowym (jeden znajduje się przy punkcie obsługi i sprzedaży Malta Public Transport, drugi na zewnątrz, przy przystankach autobusowych). Oprócz punktu sprzedaży biletów, na lotnisku dostępna jest również Informacja turystyczna.

Obecnie dostępne są poniższe warianty:

• Bilet jednorazowy 2€ w sezonie letnim (od połowy czerwca do połowy października)/1,5€ w poza sezonem letnim/3€ przejazd nocny. Bilety te są ważne przez 2 godziny od skasowania i umożliwiają w tym czasie korzystanie z przesiadek. Można je kupić u kierowcy (odliczoną kwotą gotówki lub kartą płatniczą w każdym autobusie). Dzieci do 4 roku życia nie płacą za bilet.
• Karta na 12 przejazdów kosztuje 15€. Każde przyłożenie karty do czytnika powoduje jej skasowanie. Nie jest to karta imienna, więc może z niej korzystać np. rodzina. Korzystanie z linii TD lub przejazdu autobusem nocnym powoduje pobranie odpowiednika dwóch przejazdów.
• Explore Card – kosztuje 21€/ 15€ dla dzieci i daje możliwość odbycia nielimitowanych podróży komunikacją miejską przez 7 dni od pierwszego użycia. Nie ma tu już znaczenia, czy korzystamy z linii autobusowych dziennych, nocnych czy TD. W przypadku tygodniowego pobytu była to dla mnie najlepsza opcja.

W ofercie są dostępne również inne bilety. W razie zainteresowania nimi zapraszam na oficjalną stronę maltańskiego przewoźnika.

Maltańskie autobusy to nowoczesne, klimatyzowane pojazdy. Po starych, które jeszcze kilkanaście lat temu pojawiały się na ulicach wyspy, pozostało zaledwie kilka i spełniają rolę dodatkowej atrakcji turystycznej. Pamiętajcie, że chęć skorzystania z komunikacji miejskiej na Malcie trzeba koniecznie sygnalizować kierowcy machnięciem ręką na przystanku lub przyciskiem wewnątrz autobusu (jeśli chcemy wysiąść na kolejnym przystanku). Do autobusu wsiadamy od strony kierowcy i przykładamy kartę transportu miejskiego do znajdującego się przy nim czytniku lub płacąc zbliżeniowo kartą/gotówką.

Gdzie nocować na Malcie?

Najbardziej popularnymi miejscowościami wybieranymi na nocleg przez turystów są Valetta, Sliema i St Julian’s lub bardziej położone na północy, Bugibba lub Mellieha. Osobiście bardzo polecam okolice Valletty, szczególnie Sliemę. Przekonałem się, że Sliema i St.Julian są świetną bazą wypadową do większości punktów na wyspie. Dobrym przykładem jest hostel Inhavi Boutique, w którym nocowałem w 2006 roku. W tamtych czasach często zdażało mi się wybierać hostele ze względu na konkurencyjne ceny i możliwość poznawania innych podróżników. Dużym plusem jest świetna lokalizacja i ogólnodostępny basen. Obecnie częściej wybieram prywatne apartamenty, miejsca, w których mam do dyspozycji prywatny pokój. O takim miejscu w Bugibbie piszę nieco dalej.

A tak prezentuje się hostel Inhavi Boutique:

Tym z Was, którzy chcą skupić się bardziej na plażowaniu może zainteresować nocleg w miejscowości Bugibba czy Mellieha.

W 2021 roku postanowiłem zatrzymać się w apartamencie na północy wyspy, w Bugibbie. Nie jest to może tak fajne miejsce jak np. Sliema czy St. Julians, ale ma swoje zalety. Przede wszystkim stanowi całkiem dobrą bazę wypadową do położonych w tej części Malty plaży. To typowo turystyczna miejscowość, której dodatkowym atutem może być dobrze rozbudowana baza noclegowa, zazwyczaj nieco tańsza niż ta dostępna w stolicy czy Sliemie.

Nocleg w apartamencie Airbnb San Pawl il-Baħar (Bugibba) kosztował mnie 571 zł/7 dni. W mieszkaniu znajdują się 3 pokoje, dostępna jest wspólna łazienka z wanną, przestronna kuchnia z jadalnią i balkon. Jedynym minusem tej oferty było to, że w pokoju, w którym nocowałem było dość ciemno. Za to po drugiej stronie ulicy znajduje się dobrze wyposażony sklep spożywczy a do głównego przystanku miałem dosłownie kilka minut na piechotę.

Najlepsze oferty noclegów znajdziesz tutaj.

Co i gdzie zjeść na Malcie?

Przed podróżą staram się wcześniej sprawdzić jakie danie lokalnej kuchni warto spróbować w nowym miejscu. Tak było i w przypadku Malty. Postanowiłem sprawdzić kilka miejsc. Dobierałem je w taki sposób, aby przetestować restauracje o zróżnicowanym budżecie. Większość z nich pozwoliła mi na zjedzenie smaczego obiadu w średniej cenie ok. 12-15€ na osobę.

Tuż przy dolnych ogrodach Barrakka znajduje się niewielka restauracja The Bell z doskonałymi owocami morza. Nie jest może najtańszym miejscem, ale podają tu bardzo smaczne posiłki. Miałem przyjemność zamówić spagetti z krabami i krewetkami, sosem neapolitańskim i czosnkiem. Zapłaciłem 18€. Może na zdjęciu to tak nie wygląda, ale porcja była bardzo sycąca. Co ciekawe, restauracja znajduje się obok pomnika wojennego dzwonu, którego bicie upamiętnia ofiary oblężenia Malty w latach 1940-1942.

W samym centrum Valletty znajduje się kompleks wielu restauracji świata Is-Suq tal-Belt, które serwują dania w bardzo przystępnej cenie i co najważniejsze…bardzo smaczne. W trakcie mojego pobytu miałem okazję jeśli tam trzykrotnie, raz w restauracji nepalsko-indyjskiej (tutejsza knajpka The Everest Nepalese & Indian Cuisine) to moja ulubiona knajpa w Valettcie), innym razem w meksykańskiej i włoskiej. Na dole centrum znajduje się również targ, gdzie można zakupić warzywa, owoce, czy wina. Duży wybór dobrego pieczywa i słodyczy. Warto też kupić maltańskie nugaty, np. na prezenty z Malty.

Polecanym miejscem w Vallettcie jest również Nenu The Artisan Baker. Goście chwalą to miejsce szczegolnie za klimat, wystrój i obsługę. Jest czasami nazywane nawet muzeum kuchni maltańskiej. Jednak z tego co zauważyłem, restauracja nie zawsze trzyma ten sam poziom. Można tu zamówić np. wyjątkowo smaczne danie maltańskie ftajjar, ale zdarza się również, że nie wszystkim smakuje.

Największym zaskoczeniem w Vallettcie była dla mnie jednak lokal prowadzony przez Polaków. Ma dobrą lokazliację oraz typowo polskie menu 😉 Możecie tu zamowić polską zapiekankę (3,5-4,5 €) lub nawet… żurek (4,5 €). Nazywa się De Bono, możecie zerknąć sobie na menu. I wiem, w podróży zazwyczaj chcemy spróbować nowych smaków, lokalnej kuchni, jednak ilość pytań dotyczących tego gdzie to jest wręcz mnie zalała po opublikowaniu zdjęcia na Instastories. Dlatego podaję Wa tę informację również tutaj.

Największą plażą na Malcie jest ta znajdująca się nad zatoką Mellieħa Bay. Druga co do wielkości położona jest nad Golden Bay. W obu tych miejscach znajdują się wypożyczalnie leżaków, parasoli i sprzętu wodnego, a także punkty gastronomiczne. Ratownicy są obecni codziennie w okresie od czerwca do września. To jedne z najbardziej rozpoznawalnych miejsc na wyspie. Piaszczysta plaża, do której najlepiej dojechać ze Sliemy autobusem nr 225. Czas przejazdu to ok. 1 godziny. Sami zobaczcie, to naprawdę fajne miejsce. Nagrywano tu kiedyś jeden z polskich odcinków „You can Dance” 🙂

Prawdopodobieństwo bezchmurnej słonecznej pogody na Malcie wynosi 71% w skali roku.  Zaskakujące jest to, że najbardziej zielony okres w tym regionie Europy przypada na końcówkę jesieni/ zimę. To właśnie wtedy jest okazja do podziwiania bujnej roślinności. Choć temperatury nie są już tak wysokie jak w lecie, nadal panuje tu sprzyjająca zwiedzaniu temperatura. Bywają nawet dni, kiedy można się opalać.

Z przystanku autobusowego przy Golden Bay można dotrzeć nr 101 do Popeye Village. Autobus kursuje co godzinę.

Jest to swego rodzaju park rozrywki na Malcie w gminie Mellieħa, nad zatoką Anchor Bay. Park ma postać wioski, którą zbudowano w ciągu ostatnich 7 miesięcy 1979 roku na potrzeby filmu Popeye, kręconego tu w 1980 roku. Dziś wioska jest otwarta cały rok dla turystów jako skansen i kompleks rozrywki rodzinnej, jest jedną z atrakcji turystycznych Malty. Popeye Village to fajna atrakcja dla najmłodszych. Starsi na pewno będą zainteresowani zrobieniem zdjęć z leżącego po przeciwnej stronie cypla Anchor Bay.

Wracamy do Golden Bay. Dosłownie kilkaset metrów stąd, na wysuniętym w stronę morza klifie znajduje się wieża, z której rozpościera się piękny widok na całą okolicę.

Tuż obok niej zaczyna się kolejna plaża zdecydowanie warta odwiedzenia. Widzę pewne podobieństwa do podobnych miejsc na greckim Chalkidiki. Sami zobaczcie, że z jednego z punktów górującego nad nią również zobaczymy niezwykły widok plaża to Ghajn Tuffieha. Jeśli chcecie dotrzeć bezpośrednio tutaj, nie zahaczając o Golden Bay, należy wysiąść na przystanku Riviera. To często wybierane przez turystów i lokalnych miejsce na plażowanie. Kierując się dalej w stronę kolejnej zatoki, natrafimy na zjawiskowo formę skalną oraz kolejną plażę. Nad tym obszarem górują Clay Cliffs, które bardzo polecam Wam odwiedzić szczególnie przez zachodem słońca.

Nic dziwnego, że miejsce to jest często jest wybierane przez grupy osób uczących się fotografii. To miejsce sprzyja możliwości wykonania wielu pięknych, pamiątkowych zdjęć. Na Malcie znajduje się również kilkanaście innych ważniejszych plaż, rozsianych po całym archipelagu. Obecnie osiem plaż na Malcie uzyskało prawo do używania znaku Błękitnej Flagi.

Planując tę podróż, zastanawiałem się, czy poświęcać czas na odwiedzenie wyspy Gozo. Znajduje się ona zaledwie 30 minut od Malty. Prom kursuje średnio co 30-40 minut. Najlepiej wybrać się do przystani promowej w miejscowości Cirkewwa już z samego rana. Przejazd autobusem ze Sliemy (nr. 222) zajmuje ok. 1,5 godziny lub X1 z lotniska. Bilet na prom kostuje 4,65 € w obie strony. Dzieci w wieku od3-12 lat płacą 1,15€.

Alternatywą dla promu łączącego Cirkewwę z Gozo są szybkie łodzie Gozo Fast Ferry, kursujące na linii Valetta-Mgarr (Gozo). Odpływają z przystani znajdującej się niedaleko windy przy Upper Barrakka Gardens (Lascaris Wharf Terminal). Bilet normalny kosztuje 12€, ulgowy (dzieci 4-10 lat) 6€. Więcej informacji i możliwość zakupu online u tego przewoźnika znajdziesz tutaj.

Na Gozo jest kilka możliwości zwiedzenia wyspy. Zakupiony wcześniej bilet autobusowy lub Explore card, również tutaj będzie honorowany.  Będąc jeszcze na promie warto zrobić zdjęcie mapce prezentującej połączenia autobusowe na Gozo. Identyczną mapkę znajdziemy również na dworcu autobusowym w stolicy Gozo, Victorii.

Kiedy byłem pierwszy raz na Malcie w 2006 roku zdecydowałem się na wybór autobusu turystycznego, tzw. Hop on Hop Off. Tak, to ten piętrowy pojazd, z panoramicznym widokiem z górnego pokładu. Zwiedzanie przy jego pomocy ma sporo zalet. Do wyboru mamy dwie firmy – zielona i czerwona linia.

Przy wydatku 18€ mamy do dyspozycji całodzienne zwiedzanie z możliwością zdecydowania, które z kilkunastu punktów interesujących nas na wyspie, chcemy zobaczyć i poświęcić im trochę czasu. Na dwóch trasach Gozo Sightseeing hop on hop off (fioletowej i niebieskiej) możemy wysiąść z autobusu, mając pewność, że za 45 minut będzie kolejny.

Autobus startuje bezpośrednio spod przystani promowej w Mgarr. Pierwszy autobus odjeżdża o 09:45, ostatni o 15:45 (fioletowa linia) i 17:45 (niebieska linia). Dzięki hop on hop off, udało mi się zatrzymać w kilku najciekawszych miejscach. Pełne przejechanie całej trasy bez wychodzenia z autobusu zajmuje ok. 150 minut. Poniżej znajdziecie mapkę i listę miejsc, do których docierają autobusy.

W 2006 roku korzystałem z przejazdów autobusami Hop on hop off, natomiast w 2021 roku przemieszczałem się po Gozo wyłącznie za pomocą komunikacji miejskiej. Z Mgarr (L-Imgarr), przy którym cumuje prom możecie podjechać autobusem nr. 301 do stolicy Gozo, Victorii (Rabat). Miasto to znajduje się bliżej centralnej części wyspy, co ma niebagatelne znaczenie. Każdy, kto chce zwiedzić Gozo autobusem Malta Public Transport musi się liczyć z tym, że w wiekszości przypadków niezbędne będą przesiadki właśnie na dworcu autobusowym w Victorii. To z kolei powoduje konieczność dobrego planowania czasu spędzonego w tej części archipelagu. Najlepiej więc dotrzeć na Gozo z samego rana, aby maksymalnie wykorzystać cały dzień na intensywnym zwiedaniu. A jest tu co zwiedzać.

Jednym z miejsc o charakterze historycznym, archeologicznym, jest świątynia Ġgantija, wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zachowały się tu dwie megalityczne świątynie, zaliczane do najstarszych wolno stojących budowli na świecie, które najprawdopodobniej były jednocześnie miejscami prehistorycznego kultu płodności.

Odwiedziłem Marsalforn, dawną wioskę rybacką, która obecnie przypomina bardziej sporej wielkości miasto nastawione na turystykę.

Mnóstwo tu tawern ze smażonymi rybami i innymi owocami morza. Ten zapach unosi się wszędzie. Nie ma tu długich piaszczystych plaż, jest jedna, oblegana w sezonie przez lokalsów i turystów. Pozostała część wybrzeża to betonowe fragmenty znajdujące się tuż przy promenadzie z na których znajdziemy kilka zejść bezpośrednio do wody. Chcę być z Wami szczery. Samo miasteczko mnie jakoś specjalnie nie zachwyciło. W promieniu kilku kilometrów położone są również solniska (Salt Pans). Nie miałem jednak okazji tam dotrzeć.

Victoria (inna nazwa Rabat), to największe miasto na wyspie, na które warto poświęcić trochę czasu, głównie ze względu na górującą nad nim Cytadelę, ale również wąskie uliczki. Są dobrym miejscem na ucieczkę od tłumów i skwaru popołudniowego słońca.

Jak wspomniałem wcześniej, każde połączenie z jednej części Gozo na drugą odbywa się przez Victorię. Łatwo stąd dotrzeć np. do rozpoznawalnego miejsca, jakim jest z pewnością Azurre Window. A w zasadzie było, ponieważ jakiś czas po powrocie z Malty okazało się, że po tym słynnym, skalnym łuku nie pozostało zbyt wiele. Miejsce to w czasach swojej świetności naprawdę zrobiło na mnie duże wrażenie. Z Victorii/Rabatu do przystanku końcowego San Lawrenz dotrzemy autobusem nr. 311. Kursuje on co godzinę. Na miejscu mozna kupić małe przekąski i napoje. Warto przyjechać tu przed zachodem złońca, bo właśnie o tej porze miejsce to moim zdaniem wygląda najpiękniej.

I jeszcze jedno urocze miejsce na wyspie warto odwiedzić (choć jestem pewien, że jest ich więcej) – Xlendi i kościół Ta’ Pinu, sprawiający wrażenie wyrastającego pośrodku niczego.

Po powrocie do Sliemy okazało się, że wieczorem odbędzie się festyn w St.Julian. Wieczorem odbyła się wielka feta z orkiestrą, fajerwerkami, mnóstwem atrakcji na ulicach. Było bajecznie! Oczywiście wszystko to miało miejsce w 2006 roku, kiedy nikt jeszcze nie spodziewał się pojawienia pandemii Covid 19.

Kolejnego dnia postanowiłem znowu wrócić do pomysłu dotarcia do Dongli Cliffs. Ze Sliemy możemy podjechać autobusem nr 202 do Rabatu (Mdina) i stamtąd nr 201 na klify. Ja jednak chcę jeszcze zwiedzić Valettę, skąd udam się to dawnej stolicy, Rabatu, a z Rabatu na klify.

Valetta jest najdalej wysuniętą na południe europejską stolicą. Znajduje się tu ponad 320 zabytków, jest więc jednym z najbardziej zagęszczonych obszarów zabytkowych na świecie. Znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Została wybrana Europejską Stolicą Kultury 2018.

Główna ulica Valletty to Republic Street (malt. Triq ir-Repubblika) zaczynająca się przy bramie miejskiej, a kończąca pod murami Fortu św. Elma.

Sama Valetta jest piękna, zarówno za dnia, jak i w nocy, kiedy światła fantastycznie podświetlają najważniejsze zabytki. Jednym z punktów, które koniecznie trzeba zobaczyć są z pewnością Barrakka Gardens, zarówno te znajdujące się w dolnej (lower), jak i górnej (upper) części miasta. Miasto jest piękne zarówno za dnia jak i nocą. Koniecznie przyjdźcie do ogrodów po zmroku. Zakochacie się w tym miejscu.

Valletta przypomina mieszankę kilku miast. Jednak najbardziej jej ulice przypominają mi San Francisco. Waszą uwagę napewno przykują piękne, kolorowe okna wykuszowe, które przypominają balkony. Nie mogłem sobie również odmówić przyjemności fotografowania mnóstwa kołatek i uchwytów do otwierania drzwi.

Jeśli miałbym dać Wam jedną radę dotyczącą zwiedzania Valletty, to z pewnością będzie to zachęta do zwiedzania stolicy Malty również po zmroku. Spójrzcie na poniższe zdjęcia, a nie mam żadnych wątpliwości, że będziecie pod wrażeniem tego jak pięknie prezentują się o tej porze.

Po zwiedzaniu Valetty pojechałem do miasta Rabat, będącego niegdyś stolicą Malty. Swoja uwagę skupiłem na Mdinie, będącej obwarowanym, starym miastem. Koniecznie trzeba tu przyjechać, najlepiej poza weekendem. Wąskie uliczki Mdiny to idealne miejsce na przyjemny spacer w cieniu murów tej dawnej fortecy. Niektórzy decydują się nawet na przejażdżkę dorożką, choć myślę, że przejście najciekawszych części tego terenu nie pownno zająć Wam więcej niż 1,5 godziny. Nie ma tu specjalnie wyznaczonej trasy. Warto kierować się intuicją i nie wahać się zapuścić w boczne uliczki. Tuż przy głównej bramie wejściowej na pewno zauważycie sklep ze słynnym Mdina Glass. Zajrzyjście do środka i sami się przekonajcie dlaczego jest tak popularne na całym świecie. Ostrzegam jednak, że ceny niektórych szklanych dzieł mogą zaskoczyć.

Jak już zapewne wiecie, w południowej części głównej wyspy, w niektórych rejonach Gozo oraz na kilku mniejszych wysepkach archipelagu można podziwiać klify. Najbardziej znane to Dingli Cliffs. Warto je zobaczyć, tym bardziej, że maltańskie klify dodano do listy wstępnej światowego dziedzictwa UNESCO. Z Mdiny (Rabatu) łapię więc autobus nr 201, który kursuje zaledwie raz na godzinę.

Miejsce to wydaje się być końcem świata. Oprócz słabo uczęszczanej drogi nie ma tam żadnej infrastruktury, ale dzikość wybrzeża ma w sobie jakąś moc przyciągania. Warto przejść się nieco dalej od przystanku, tym bardziej, że kolejny autobus przyjedzie za niecałą godzinę. Warto sprawdzić na przystanku po przeciwnej stronie, o której będzie kolejny autobus, aby go nie przegapić. Nie ma tu żadnego miejsca, w którym można schronić się przez wszechobecnym słońcem. Warto wcześniej zaopatrzyć się w odpowiednia ilość wody.

Tuż przy stromych klifach znajdziemy informację o śmierci niemieckiego turysty, co jest wyraźnym ostrzeżeniem przez zbyt dużą pewnością siebie w tym miejscu. Spostrzegawcze oko zauważy też kilkanaście metrów niżej wraki samochodów. Ale najbardziej niezwykły jest jednak widok na całą linię brzegową, która jest najdalej na południe wysuniętą częścią Europy.

Możemy stąd kontynuować podróż autobusem nr 201 w stronę Blue Grotto lub wrócić przez Rabat do Sliemy.

Blue Grotto, to kolejne formy skalne. Planowałem zrobić zdjęcia tego miejsca z klifów, ale tym razem zdecydowałem się na krótki rejs motorówką. Od razu uprzedzam, że spodziewałem się czegoś więcej. Cała przyjemność nie trwa długo, na motorówce wraz z 8 pozostałymi osobami podziwiamy jaskinie, ale pozostaje jakiś niedosyt. Największe wrażenie robi chyba jednak kolor wody. Ten błękit jest magiczny. Całość kosztuje 8€, co jest mimo wszystko dosyć dużą kwotą jak na 25 minut spędzonych w motorówce.

Jeśli jednak zdecydujecie się w ten sposób bliżej poznać to miejsce, warto przyjechać tu przed południem ze względu na brak tłumów, jak i lepsze światło do wykonania zdjęć. Warto odwiedzić też polecaną przez Karola z bloga „Kołem się toczy”, miejscowość Marsxlokk, będącą jedną z perełek must see tego co zobaczyć na Malcie. Ważne jest jednak to, aby dotrzeć tam o odpowiedniej porze (równie pięknie jest też w trakcie zachodu słońca) i dzięki temu podziwiać jeszcze znajdujące się w przystani, kolorowe łodzie rybackie Luzzu. Dopiero za drugim razem, w 2021 roku dotarłem tu z Valletty. Choć przejazd autobusem zajmuje prawie godzinę, warto tu przyjechać. Warunkiem jest jednak dobra pogoda, bo to ona głównie zdecyduje o tym jak odbierzecie to miejsce.

Jak już wspomniałem wcześniej, Sliema ma świetne położenie. Blisko stąd do Valletty, ale również położonych tylko nieco dalej Trzech Miast. Są to Bormla, Birgu i Isla. Jadę tam autobusem z Valletty. Zaczynam od Birgu ( inna nazwa to Vittoriosa).

W Birgu znajdują się zabytki z czasów panowania na wyspie joannitów m.in.:

• fort Świętego Anioła – stanowiący eksterytorialną posiadłość Suwerennego Zakonu Maltańskiego
• Pałac Inkwizytorów z 1535, można w nim zwiedzać salę sądową

  https://varneomdithelbred.com/clofert/index.html

  , cele więzienne i dziedziniec, na którym odbywały się egzekucje

Od strony lądu Birgu otoczone jest murami miejskimi. Można się tu dostać autobusem z Valetty (linia nr. 1 do Isli, nr 2 i 4 do Birgu) lub promem (kursuje z dolnej części Górnych Ogrodów Barakka). Ta druga opcja jest wygodniejsza i szybsza niż autobus. Podróż łodzią w obie strony kosztuje zaledwie 2,80€ i po zaledwie 15 minutach jesteśmy już na miejscu. Dla porównania, pokonanie trasy autobusem zajmuje ok. 30 minut. W Birgu najbardziej podobały mi się wąskie uliczki i część portowa, gdzie można też podziwiać luksusowe jachty. Tuż obok znajduje się Muzeum Wojny. Sama ekspozycja może nie jest nadzwyczajna, ale warto m.in. obejrzeć krótki film propagandowy prezentowany Maltańczykom w czasie II wojny światowej przez Wielką Brytanię. Największą atrakcją jest możliwość zejścia do schronu przeciwlotniczego wydrążonego w skale.  To labirynt wąskich korytarzy i innych pomieszczeń, które spełniały rolę szpitala, sala porodowej czy sypialnie. Aktualne ceny biletow (w listopadzie 2021 r bilet kosztował 13€) i dodatkowe informacje znajdziecie na oficjalnej stronie Muzeum.

Z Birgu kierują się na Islę. Warto dojść jej główną ulicą aż do samego końca lub podjechać autobusem. Na skraju tej miejscowości znajduje się cypel, zakończony niewielkim ogrodem z wieżyczką. Można stąd podziwiać panoramę okolicy.

Wracam do Sliemy, bo pora na zmianę hostelu. Tym razem będzie to równie dobrze położone, ale o wiele przyjemniejsze i czystsze miejsce. Inhawi Boutique Hostel, okazał się idealny. Duże pokoje, ogromna kuchnia, spory basen, hamaki przewieszone między drzewami, 2 minuty do przystanku autobusowego i przyzwoita cena. Czego chcieć więcej? Serdecznie polecam to miejsce.

Mnie poszczęściło się szczególnie, bo dostałem położony na ostatnim piętrze penthouse z ogromnym tarasem i wielką łazienką.

Ten dzień spędziłem w dużej części na Comino. Podobnie, jak w przypadku Gozo, możemy tam dotrzeć z przystani promowej znajdującej się w Cirkewwa. Tuż po wyjściu z autobusu, z pewnością zaczepią Was sprzedawcy i wręczą ulotkę, zapraszając na pokład niewielkiej łodzi. Możemy też dostać się na Comino z Marfy (Gozo). Rejs z Cirrkewwy (Malta) trwa ok. 30 minut (czas rejsu uzależniony jest głównie od warunków pogodowych) i kosztuje 13€ w obie strony. Pierwszy kurs zaczyna się już o g. 9:10, ostatni o 15:10 w lecie lub 15:10 poza sezonem. Powrót z Blue Lagoon od 9:30 co godzinę do 15:30. Od samego rana na Blue Lagoon pojawia się coraz więcej turystów.

Nic dziwnego, skoro możemy popływać w lazurowej, czystej wodzie. Nie ma tu typowej piaszczystej plaży, dlatego będziemy zmuszeni do zagarnięcia niewielkiego skrawka kamienistej przestrzeni. Sama wyspa Comino nie jest duża i brak tu rozwiniętej infrastruktury. Co prawda nie umrzemy tu z głodu czy pragnienia, bo sporo tu food trucków. Każdy z nich oferuje w zasadzie to samo, czyli fast food’y oraz sok ananasowy sprzedawany w tym owocu.

Warto poświęcić chwilę nie tylko na pływanie, ale również na krótki spacer. Już kilkadziesiąt metrów od tłumów turystów znajdziemy ładne zatoczki, do których dopływają co chwilę niewielkie statki i jachty. Ta niewielka wyspa daje też w sezonie letnim możliwość skorzystania z licznych sportów wodnych takich jak jazda na pompowanym bananie, lot na spadochronie ciągniętym przez motorówkę itp.

To, co moim zdaniem najciekawsze oprócz lazurowej wody, to bardzo fajna trasa, którą warto pokonać do wieży św. Marii, jednej z kamiennych, umocnionych wież obserwacyjnych. Zbudowano ją jeszcze za czasów Wielkiego Mistrza Kawalerów Maltańsich. W czasie zimowym 2021/2022 r jest zamknięta.

Po drodze do wieży moją uwagę przyciąga okno skalne, przez które co jakiś czas przebija się woda uderzająca o skały. Wygląda to przepięknie. Im większe fale, tym bardziej spektakularny efekt.

Jeśli planujecie pojawić się tutaj w trakcie pogody, która umożliwia plażowanie i pływanie w Blue Lagoon, warto zabrać ze sobą specjalne buty do wody, chroniące stopy przed skałami i kamieniami. Klapki mogą się okazać niewystarczające. Zresztą to nie jedyne miejsce na archipelagu, gdzie buty te okazały się zbawieniem.

Malta – praktyczne rady

• Zadbaj zawczasu o odpowiednio mocny krem z filtrem. Kremy sprzedawane na Malcie sa bardzo drogie, a słońce bardzo daje się we znaki.
• Malta i Gozo w sezonie to bardzo często organizowane róźnego rodzaju festyny, festiwale oraz lokalne święta ku czci patronów kościołów. Może to mieć duży wpływ na częstotliwośc kursowania aubosusów jak i zmiany w trasie.
• Mocno trzymaj się poręczy w autobusie. Maltańscy kierowcy komunikacji miejskiej jeżdżą brawurowo. Nie raz byłem świadkiem bolesnych upadków pasażerów w autobusie.
• Jeszcze w Polsce zakup odpowiednie buty do wchodzenia do wody. Klapki nie zawsze sie sprawdzają.
• Do miejsc najbardziej popularnych turystycznie docieraj jak najwcześniej, jeszcze rano, aby nie mieć do czynienia z dzikimi tłumami turystów. Dotyczy to szczególnie Blue Lagoon, Blue Grotto, i najbardziej popularnych plaż.
• Pamiętaj o zakupie lub pożyczeniu przejściówki do gniazdka z prądem. Możesz też po prostu upewnić się w miejscu, które wybierasz na swój nocleg, czy dostępna jest wystaczająca liczba przejściówek.
• Na wyspach obowiązują lokalne podatki turystyczne pobierane przy okazji zakwaterowania w wysokości 0,5 euro/dobę
• Jeśli mieszkasz w Sliemie lub St. Julian najlepszym pomysłem na ograniczenie kosztów zakupów jest zaopatrywanie się we wszystkie niezbędne artykuły w Carrefourze. Przekonałem się, że to najtańszy sklep w okolicy, choć wcale nie łatwo do niego trafić. Znajduje się TUTAJ.
• Planując kilkudniowy pobyt, zdecydowanie bardziej opłacalny jest zakup biletu 7- dniowego na komunikację miejską, niż wybór jednorazowych biletów, czy nawet pakietu 15 przejazdów.
• Nie zapominaj o machcięciu ręką do kierowcy autobusu, kiedy podjeżdża na przystanek. W innym wypadku licz sie z tym, że możesz poczekać nawet godzinę na koleny 😉 Podobnie, chcąc wysiąść z autobusu, skorzystać z przycisku stop odpowiednio wcześnie. Na Malcie i Gozo wszystkie przystanki są przystankami na żądanie.

A jakimi radami Wy podzielicie się ze mną lub z innymi czytelnikami bloga? 🙂

Czy ten artykuł był dla Ciebie wartościowy? Będę wdzięczny za komentarze poniżej. Jeśli potrzebujesz dodatkowych informacji albo masz propozycje/sugestie dotyczące tej relacji, chętnie je poznam. Dzięki Tobie wartość kolejnych artykułów może być jeszcze lepsza. 

Zapraszam Cię również do zapisania się do Newslettera. Gwarantuję tylko wartościowe treści, żadnego spamu.